Tarih boyunca isminin geçtiği ağır mücadelelere, toprak kavgalarına, istilalara ve felaketlere ev sahipliği yapmış toplum olarak Ermeniler hem akıllarda, hem de bugüne dek pek çok araştırmacı ve siyaset bilimcinin çalışmalarında yer edindi.
Fransız tarihçi René Grousset, ilk kez 1947 yılında yayımladığı kitabı Ermenilerin Tarihi’nde, Ermeni halkının, milattan önce ikinci ve üçüncü binyıllara kadar uzanan tarihini inceliyor. Kitabında, Ermenistan’da ve Batı ülkelerinde konu üzerine yapılmış bilimsel çalışmaları, destanları, ortaçağ Ermeni, Grek, Arap, Süryani, Gürcü tarihçilerinin yapmış olduğu araştırmaları kaynak edinen René Grousset, kitabını uzun yıllar yaptığı araştırmalar sonucunda yazmış.
Görsel belgeler eşliğinde
On iki bölümden oluşan, fotoğraf ve haritalarla renklenen çalışma, Ermeni halkının nasıl kök saldığı ve bu derecede geliştiği sorusuna yanıt arıyor. Şimdiye dek ilk Ermeni-öncesi krallıklarından pek söz edilmemesinin nedenini, yalnızca Hitit kaynakları ve referanslarında belirtilen Batı Ermenistan’ın sınırlarına ilişkin belgelerin, Hitit imparatorluğunun çöküşüyle bir anda arşivlerden yoksun kalmasına bağlıyor. Öte yandan Van Ermenistan’ında şarkiyatçıların varsaydığı fakat Doğu kültüründe ne denli rol oynadıkları uzun süre kestirilememiş başta Huriler olmak üzere daha pek çok uygarlığın varlığına değiniliyor. Ayrıca Ermenilerin Tarihi sadece Ermenilerin değil, bu toplumun asırlarca aynı coğrafyayı paylaştığı ve türlü sosyal kültürel etkileşimlerde bulunduğu Bizanslıların, Perslerin, Sasanilerin, Arapların, Gürcülerin, Süryanilerin, Kürtlerin ve Türklerin tarihine de farklı bir gözden bakıyor. Kitap bu yönüyle, Anadolu’da Ermenilerin çokça yaşadığı Kars, Van, Erzurum, Malatya, Diyarbakır gibi kentlerle ilgili yerel çalışmalara da katkı sağlayabilecek nitelik taşıyor.
René Grousset, Ermeni tarihine hâkim olmak ve derinlemesine bir çalışmaya tanık olmak isteyenler için kapsamlı bir tarih kitabı sunuyor. Kitabın ilk yayımlandığı yılı (1947) düşündüğümüzde de eserin kaynak olarak kullanıldığında sağlayacağı faydalar tartışılmaz.
