Takuhi Tovmasyan Yedikule’de doğmuş, çocukluğunu orada bırakmış… Duyduklarıyla anımsadıkları “Sofranız Şen Olsun” kitabına konu olmuş. Anılar, yemek tariflerine bulanmış. Çünkü Tovmasyanlar sofrayı hep muhabbet için kurmuş, muhabbet için kaldırmış.
Bir yemek kitabından fazlasını bulacaksınız bu 160 sayfanın satırları arasında. Bir ailenin soyağacını, dağılışını, gidenleri, geride kalanların yaşama becerisini ve bir hayatın yemekle, sofralarla içli dışlı halini…
Kitabın adı “Sofranız Şen Olsun”, yazarı ise Takuhi Tovmasyan. Kitabın önsözünü yazan Oşin Çilingir de “Yemek bahane” başlığını koymuş, şöyle de sürdürmüş:
“Takuhi için yemek gerçekten bir bahane. O, bu vesileyle Ermeni sofralarındaki yaşamı aktarıyor asıl; hüznün sevinçle, gülüşün ağlayışla sarmalandığı eski zaman yaşanmışlıklarını duyumsatıyor bizlere… ”
Çilingir haklı. Takuhi dilini bütün hükmedici, ağırlaştırıcı, acıtıcı kelimelerden uzak tutup, sanki yanı başınızdaymış gibi kullanıp sizi hem sofraya, hem kişisel tarihinin içine çekiveriyor. “Kimi evde yemek yaşamak için yenir, kimi evde yemek için yaşanır. Bizim evde ise yemek, muhabbet olsun diye yenirdi. Sofra muhabbet için kurulur, yine muhabbetle kaldırılırdı” demesi de bu yüzden, anlaşılan… Çocukluğunu Yedikule’ de geçiriyor Takuhi Tovmasyan. İki büyükannesi de Çorlulu, biri adını taşıdığı Takuhi, diğeri Akabi Hanım. Yazar, iki büyükannesinin de Birinci Dünya Savaşı yıllarında dayatılan şartlara uyarak ayrılmalarına rağmen ölümlerine kadar Çorlulu olarak yaşadıklarını vurguluyor.
Ersinya gelsin de…
Gazinocu Gazaros Efendi, Yedikule Kale Kapısı’nda gazino işletiyor, yirminci yüzyılın ilk yarısında. Bir derme çatma kapalı bölümü var gazinonun, bir de kır tarafı. Müşterileri birbirini tanıyor elbette, çünkü hepsi Gazaros Efendi’nin dostu, esnafı, yazarı, doktoru, memuru, işçisi… Arada bir yok oluyor ortadan Efendi, herkes biliyor ki, o şimdi dul Ersinya’nın yanında. Eve dönüşünde karısı da anlıyor, yok olunan zamanların hikmetini. Gazaros Efendi’ yi ele verense, üzerine döktüğü, Ersinya’nın elinden çıkma fasulye pilaki lekeleri… Peki, Gazaros Efendi kim? Tovmasyan’ın büyükbabası, Takuhi Hanım’ın kocası… Sonraları Varlık Vergisi çıkıp da gazinosundan olunca inme inmiş Gazaros Efendi’ye, yataklara düşmüş. Takuhi Hanım, oğullarıyla birlikte kocasının altını temizlerken, biraz da onun bu mahcup halinden faydalanıp “Hadi bakalım” dermiş, “çağır Ersinya’yı da gelsin, seni temizlesin”… O an hissettiklerini Gazaros Efendi’nin gözlerinden süzülüveren iki damla yaş anlatırmış…
Dalak dolması
Yanılmadınız, büyükannelerini anlatırken Topik’in, büyükbabasını anlatırken de fasulye pilakisinin tarifini veriyor yazar.
Pazar sabahları Takuhi Tovmasyan’ın çocukluğunun evinde cümle cemaat bir hareketlilik yaşanıyor. Çünkü ev halkı “mercimekli yaprak dolması” yapmaya kalkışıyor. Baba tüm malzemeyi ayıklıyor, yıkıyor, masanın üzerine diziyor, anne de sarıp sarmalıyor, pişiriyor… Midye dolması, uskumru dolması, fasulye paçası, havidz, dalak dolması, çullama, vişne likörü… Her tarif, Tovmasyan’ın anılarına dokunuyor, anılarla şekilleniyor… Yeni tarifler denemek, yakın tarihin öykülerine dokunmak isteyenler için…
