Գծավէպ

«Արաս» հրատարակչատան գծավէպի շարքի այս չորրորդ գիրքը, ինչպէս նախապէս հրատարակուած «Հայ Մեծ ման», «Վարդօ»ն եւ «Հայ ուրուականը», ընթերցողը կը հրաւիրէ յայտնաբերելու Անատոլուի խորքերէն աշխարհի չորս ծագերը տարածուած պատմութիւններ, պատմութեան այն էջերը, զորս մարդիկ կ՚աշխատին ծածկել, նաեւ հասկնալու այն, թէ ժամանակակիցներու վրայ ինչպէս կ՚ազդեն այն ցաւերը, զորս անոնք կը ջանան ճնշել։

Լորան Կալանտոնի եւ Վիվիէն Լիքայիսի «Ծաղկաւոր տետրակ»ը, որ լայն ընդունելութեան…

Կան խորհուրդներ, զորս բոլորը գիտեն, սակայն ոչ ոք կը խօսի անոնց մասին։ Հասարակութիւնը մէջ մէջի կ՚ապրի այս խորհուրդներով ու նա՛եւ անոնց ստեղծած ուրուականներով։ Անատոլուի մէջ ուրուական մը կը շրջի, աւելի քան հարիւր տարիէ ի վեր. Ուրուական հարիւր հազարաւորներու, որոնք սպանուած են արիւնալի կոտորածներով, արմատախիլ եղած են իրենց հայրենիքէն։ Մինչդեռ երբեմն կենդանի մարդիկ ալ կրնան ուրուականի վերածուիլ, մանաւանդ երբ կը ստիպուին…

1915-ին սկսած եւ ցարդ շարունակուող արկածի մը հետքերուն կը հետեւի Վարդօ։ Առաջին աշխարհամարտի աղիտալի սեւ օրերուն, Անատոլուի արեւելքին, գիւղի մը մէջ, քոյր ու եղբայր Մարիամին ու Վարդոյին ճանապարհը կը խաչաձեւուի անծանօթի մը՝ Հասանին հետ։ Քրոջ ու եղբօր ընտանիքը «աքսոր» կոչուած մահուան ճանապարհորդութեան մը ուղարկուած են, եւ Հասանին մահամերձ հայրը իր զաւկէն կը խնդրէ, որ Մարիամն ու Վարդօն հասցնէ ապահով ապաստարան…

Գծավէպի մատենաշարի այս առաջին գիրքը մեզ կը տանի դէպի Ֆրանսա, Թուլոնի ծովեզերքը։ Պատումը կը սկսի Ալճերիոյ, նոյնիսկ աւելի անդին՝ Անատոլուի մէջ։

Փոքրիկ Մահմուտի կեանքը հիմնապէս կը փոխուի, երբ Ալճերիայէն կու գայ մինչ այդ չտեսած իր մեծ մայրը։ Ան ունի գաղտնիք մը, զոր չի գիտեր Մահմուտ։ Մեծ մայրը հետզհետէ աւելի շատ տեղ գրաւել կը սկսի թոռնիկներու կեանքէն ներս, մինչ Մահմուտ աւելի…