Dersim Seyahatnamesi
Antranik (Yeritsyan)
206,25 ₺
Etiket Fiyatı: 275,00 ₺
Açıklama
1888 ve 1895 yıllarında Dersim’i bir baştan bir başa dolaşan etnograf Antranik’in (Yeritsyan) 1900’de Tiflis’te Ermenice olarak yayımlanan kitabı 2012’de yapılan ilk Türkçe çevirisinden sonra bu kez de yenilenmiş baskısıyla okura sunuluyor.
Tarihi boyunca kendine özgü bir yaşantının hüküm sürdüğü bölgenin doğal konumundan iklimine, sularından bitki örtüsüne, hayvanlarına, kuşlarına, madenlerine ve kaplıcalarına değin bütün bir Dersim coğrafyasını gözler önüne seren Antranik, yüz otuz yıl öncesinin Dersim hayatını da ayrıntılarıyla, köy köy, hane sayısı ve nüfus istatistikleri de vererek aktarıyor. Yalçın dağlar ve sık ormanlarla çevrili haşin bir tabiat ile iç içe yaşayan Dersimlinin duygu dünyası ve yaşam mücadelesi, halk tarihçilerinin ve seyitlerin ağzından, yazarın gözlemleri eşliğinde sunuluyor. Aşiret yaşamı, aşiretler arası ilişkiler, Ermeni Mirakyan aşireti ve Kızılbaşlar hakkında önemli bilgilerin yer aldığı kitap, Dersim-Osmanlı ilişkisi, merkezi otoriteye karşı tutum ve 19. yüzyılda Dersim’e yönelik askeri harekatlar ve bunların sonuçlarının yer aldığı son bölümüyle tarihe de tanıklık ediyor.
Kitapta, yazarın notlarının yanı sıra, Türkçe baskıya özel olarak hazırlanmış açıklamalar, yerleşim yerlerinin eski ve yeni adlarının karşılaştırmalı bir listesi ve alfabetik bir dizin de yer alıyor.
Arka Kapak
1888 yılıydı, hayatımın on dördüncü baharı. Kalbim deli gibi çarpıyordu. Atlar hazırdı, nihayet tekrar yola çıkacaktık. Bu sefer tamamen yabancı bir diyara, hakkında konuşanın çok, ama bilenin ve görenin az olduğu Dersim’e gidecektik.
*
Doğuya doğru 8-10 adım ileride II. Şah Hüseyin begin güzel ağaçlar, çiçekler ve güllerle bezeli aile mezarlığı bulunuyordu. Bu mezarlığı görenler ister istemez 1855 ve 1861 yıllarını hatırlar. Ali begin sağlığında, Osmanlı ordusu Kuzuçan sınırlarına girmiş, her yeri yakıp yıkmıştı. Onca köy yakmış, insan öldürmüş ve nihayet onca zavallıyı tutsak edip İstanbul’a sürmüş olması yetmezmiş gibi, şark üslubuyla yapılmış bu süslü aile mezarlığını da tahrip etmiş, hatıraları bile kalmasın diye mezar taşlarının yazılarını dahi silmişti.
*
Gelenler Tercan beglerinin eşleriydi, kocalarıyla birlikte Havlor Surp Garabed manastırına adağa gidiyorlardı. Misafirler odaya girince ben dışarı çıkmak için ayaklandım. Misafir kadınlar hanımlara beni sordular: “Kamo?” (Kimdir?) “Armenego!”(Ermeni’dir!) diye cevapladılar.
Yazar Hakkında
Antranik (Yeritsyan)
Antranik’in (Yeritsyan) yaşamı hakkında bize ulaşan bilgiler çok azdır. 1900 yılında Tiflis'te yayımlanan Dersim: Canabarhortutyun yev Değakrutyun (Dersim: Seyahat ve Topografi) adlı Ermenice kitabı dışında hakkında bir şey bilinmez. Ancak bu çalışma, yazarın bilimsel bilgiye meraklı, keskin bir gözlem yeteneğine ve iyi bir kaleme sahip bir entelektüel olduğunu göstermektedir.
