Güvercinim Harput’ta Kaldı
Hamasdeğ
226,80 ₺
Etiket Fiyatı: 302,40 ₺
Açıklama
Ermeni taşra edebiyatının önde gelen temsilcilerinden olan Hampartzum Gelenyan (Hamasdeğ), 1895 yılında Harput’un güneyinde Ermeni ve Türklerin birlikte yaşadığı Perçenç köyünde doğdu. Köyündeki ve Elazığ’daki Ermeni okullarından yetişti. İki yıl öğretmenlik yaptıktan sonra, 1913’te Amerika’ya göçtü. Eserlerini de doğup büyüdüğü toprakların tümüyle uzağındaki bu kıtada verdi. İnsancıllığın hep ön planda olduğu öykülerinde hazin temaları felsefi bir yaklaşım, sade bir dil, akıcı bir anlatımla işledi.
Hamasdeğ’in edebiyatında, hasretini bir ömür çektiği Perçenç köyü dünyanın merkezine dönüştü. Ancak köyünün yerel yaşamının anlatıcısı olmakla yetinmedi. Ermeni köylüsünün kaderinde, yaşamın dışına itilenlerin, toplumdan, hatta doğadan kovulanların, kısacası bütün insanlığın izini sürdü. Bu nedenle köklerinin kilometrelerce ötesinde de geniş bir beğeni buldu.
Hamasdeğ, Ermenice edebiyatta Hırimyan Hayrig ve Sırvantsdyants ile başlayan, Tılgadintsi, Zartaryan, Mıntzuri ve günümüzde de Mıgırdiç Margosyan ile devam eden taşra edebiyatı geleneğinin ara ve özel bir halkasıdır. Onu diğerlerinden farklı kılan en önemli özellik, memleketinden uzakta, Amerika’da verdiği eserlerle, neredeyse tümüyle yok olmuş bir hayatı olanca canlılığıyla aktarmasıdır.
Bu uzaklığa rağmen Harput yöresinin insanını, daima belli şablonlar içine hapsedilen Anadolu köy gerçekliğini en çıplak hakikiliğiyle ele alan, silinip gitmiş yaşantıların sevinç, üzüntü ve heyecanlarını ete kemiğe büründüren Hamasdeğ, üzerinde yaşadığımız toprakların ruhunu daha iyi kavramamızı sağlıyor.
Arka Kapak
“Son son güvercinlere çor düştü. O ğuşlar ğanat ğanat üstüne döküldüler. Bir sabah kalktık ki Gılgıl Zakar kemeriyle kendini güvercinliğin demından asmış. Ha, bak Haçig, güvercin oynatanın sonu budur. Bunları sana anlatıyorum ki, iyice anlayıp bu sevdadan vazgeçesin. Sen Mano’ya uymiş olma, onun ne anası babası var, ne karısı. Fağat senin hem ailen var hem de karın. Bugüne bugün Torik Ovan’ın evi sabanlı, koca ahırlı bir hanedanevidir. Çalışmazsak eğer bu kırk petek arı, petekler dolusu buğday, bu bir nahır davar nereden olur! Ben ilen anan ihtiyarladık, bugün var isek yarın yoğuz.
Bu evi siz çevireceksiniz. Yarın bir avuç toprak olacağım, fağatTorik Ovan’ın evi daha da şenlensin, iki kardaş sevgi içinde yaşayasınız, dedeleriniz gibi kendinizi toprağa adayasınız isterim. Ama sen bu biçimi tutup güvercin beslersen, Mano ile arkadaşlık edip kardaşın Sarkis’le kafa kafaya, sırt sırta vermezsen bu ev böyle şen kalmaz Haçig. Günün birinde bu evin ocağı sönüp de, ağamızın toprağı elimizden giderse eğer, o zaman vay benim başıma, vay benim mezarıma…”
Yazar Hakkında
Hamasdeğ
Asıl adı Hampartsum Gelenyan'dır. Hırimyan Hayrig ve Sırvantsdyants ile başlayan, Tılgadintsi, Zartaryan, Mıntzuri ve günümüzde Margosyan ile devam eden Ermeni taşra edebiyatının ara ve özel bir halkasıdır Hamasdeğ. Onu diğerlerinden farklı kılan en önemli özellik, eserlerini doğup büyüdüğü topraklara tümüyle uzak Amerika gibi diyarlarda vermesidir.
Hamasdeğ, Harput'un 6 km kadar güneyinde, Ermeni ve Türklerin birlikte yaşadığı Perçenç / Perçenk [sonradan Akçakiraz] köyünde 1895'te doğdu. İlk eğitimini kendi köyünde, Surp Nışan okulunda aldı. Daha sonra vilayet merkezi Mezire'deki (Mamuretül-Aziz, Elazığ) Getronagan Okulu'nda Tılgadintsi ve Rupen Zartaryan gibi öğretmenlerin elinde yetişti ve 1911'de mezun oldu. Yine yakın köylerden birinde, Vartatil'de iki yıl öğretmenlik yaptı. 1913'te Amerika'ya göçtü. Columbia ve Harvard üniversitelerinde misafir öğrenci olarak derslere katıldı. 1920'de bir yıl kaldığı New York'ta ünlü Ermeni yazar Şirvanzade'yle karşılaşması ve onunla kurduğu sıkı dostluk, kendi deyimiyle, "ayaklarının yere basması"nı sağladı. 1930'da Ermenistan'dan yeni gelmiş olan şair Avedig İsahagyan'la Paris'teki karşılaşmaları da yazarın özyaşamöyküsünde önemli bir yer tutar. Sırpuhi'yle evlendi, Lorig ve Armine adlı iki kızı oldu. Doğumunun yetmişinci ve edebiyat yaşamının ellinci yılı ABD ve Kanada'da törenlerle kutlandı. Bunlardan, 27 Kasım 1966'da Los Angeles'teki törende konuşmasını yaparken kalp krizi geçirerek yaşama veda etti.
Güvercinim Harput'ta Kaldı adlı öykü kitabı Aras Yayıncılık tarafından yayınlandı.
Basından
Ermeni çobanların mavi tanrısı
turnusol.com Hüseyin Kalkan 01.12.2010
Ermeni Taşra Edebiyatının Özel Bir Halkası
Matbuat Dergisi Şebnem Atılgan 13.05.1998
Hampartsum Gelenyan ve Güvercinler
Agos Gazetesi Oşin Çilingir 24.10.1997
Güvercinim Harput’ta Kaldı
Agos Gazetesi Karin Karakaşlı 10.10.1997
