Üç Dilde Gâvur Mahallesi

Mıgırdiç Margosyan

Stokta Yok

Kategori	Öykü
Dili	Türkçe - Ermenice - Kürtçe
Çevirmen	Türkçeden (Kürtçeye) Rûken Bağdu Keskin
Baskı bilgileri	1. Baskı, Nisan 2011
Sayfa ve boyut	328 sayfa, 13x19,5 cm
ISBN	9786055753214

Ermenice taşra edebiyatı geleneğinin son temsilcilerinden Mıgırdiç Margosyan’ın ilk öykü kitabı Gâvur Mahallesi üç dilli olarak yeniden yayımlandı. Margosyan’ın doğup büyüdüğü Diyarbakır’ın ünlü Gâvur Mahallesi’ni anlatan öyküleri, Türkçe, Ermenice ve Kürtçe olarak aynı cilt içerisinde okuyucuyla buluştu.

Mıgırdiç Margosyan’ın büyük bir ilgiyle okunan Gâvur Mahallesi’ne kaynaklık eden Ermenice Mer Ayt Goğmerı (Bizim Oralar) öykü derlemesinin ilk yayımının üzerinden tam 27 yıl geçti. Şanslı bir kitaptı bu. Çoğu kitaba nasip olmayacak uzun ve bereketli bir macerası oldu bugüne dek. Önce, 1988’de Paris’te, Ermenice yazan yazarlara verilen Eliz Kavukcuyan Edebiyat Ödülü’nü kazandı. Ardından, Bebekus’un Kitaplığı, Margosyan’ın Türkçeyle yeniden yazdığı öyküleri Gâvur Mahallesi adıyla yayımladı. Bu kitap, 1993’te Ermeni edebiyatına ve kültürüne açılan pencere olma gayesiyle kurulan Aras Yayıncılık’ın ilk yayını oldu ve ardı sıra yeni baskılar yaptı. Bunu, 1999’da Avesta Yayınları tarafından yapılan Kürtçe çeviri izledi (Li Ba Me Li Wan Deran: Taxa Filla).

Margosyan Gâvur Mahallesi’nden sonra Ermeniceyle bir öykü kitabı, Türkçeyle ise iki öykü kitabı ve bir anı-roman yazdı. Ayrıca Agos, Evrensel, Yeni Yüzyıl gazetelerindeki köşe yazıları çeşitli ciltlerde toplandı.

Mıgırdiç Margosyan eserlerinde doğduğu yöreleri, Diyarbakır’ı, Ermenisi, Süryanisi, Keldanisi, Yahudisi, Yezidisi, Türkü ve Kürdüyle, kendine has dili, neşesi ve hüznüyle serer gözlerimizin önüne. Tarihin biraz öykü, öykülerin de biraz tarih olduğu, üstü örtülmüş bir dünya, yıllar ötesinden, kapı aralığından el sallar. Bugün artık yok olmuş bir çeşitliliğin, Diyarbakır’ın daracık sokaklarında dillerin birbirine karıştığı bir zamanın tanığı olan bu öyküler, Anadolu topraklarının kaybettiği kültürel değerleri duyumsatır okuruna.

Siyaset, insanları, halkları birbirinden ayırabilir, birbiriyle kavga etmelerine neden olabilir. Ama diller ve edebiyat evrensel barışın, halkların birbirlerini daha iyi tanımasının en önemli araçlarıdır.

Üç Dilde Gâvur Mahallesi, Anadolu topraklarının bütün kadim dillerinin barış içinde yan yana yaşama arzusunu gerçeğe dönüştürmek için sunulmuş bir armağan adeta.

Arka Kapak

Müezzin Nusret, soğuktan domates kırmızısına dönmüş koca burnuyla minareden indiğinde, Uso hâlâ, kısacık boyu, toparlak vücuduyla tarihi çanın ipine asılıp duruyor, müezzinin pes edip minareden inişine içten içe seviniyordu. Çan sesleri dalga dalga ta uzaklara, en uzaklara yayılıyor, tüm Ermenilerin soğuktan kızarmış kulak memelerine soru olup asılıyordu.

Nisredînê muezîn heta azan da, pozê wî ji serma bû weke balîcaneke sor û xwe ji minarê berda xwarê. Ûso hê jî bi vê bejna xwe ya kinik xwe dirêjî kendîrê zengil dikir, di vê navêde bi daketina muezîn şa dibû û pê re çend carên din jî li zengil dida. Dengê zengilê wî pêl bi pêl heta cihên herî dûr belav dibû û diçû li ser nermika guhên Ermeniyên ku ji serma soro moro bûbûn, dibû pirs û datanî.

Ու Մըլլա Նուսրէթը երբ քիթը լոլիկը գոյն առած կ՝իջնէր սանդուխներէն վար, Ուսօն այս յաջողութենէն հպարտ՝ իր կարճուլիկ հասակովը կը շարունակէր կախուիլ պարանին։ Ու կոչնակին ղօղանջը կ՝երթար բոլոր հայերուն ականջը, կը կախուէր անոնց պաղէն կարմրած բլթակներէն ու կ՝ըլլար հարցում։

Yazar Hakkında

Mıgırdiç Margosyan

23 Aralık 1938’de Diyarbakır’ın ünlü Hançepek Mahallesi’nde (Gâvur Mahallesi) doğdu. Eğitimini Süleyman Nazif İlkokulu, Ziya Gökalp Ortaokulu, daha sonra İstanbul’daki Bezciyan Ortaokulu ve Getronagan Lisesi’nde sürdürdü. İstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Felsefe Bölümü’nü bitirdi. Karagözyan Yetimhanesi’nde belletmenlik yaptığı gençlik yıllarında şair arkadaşı Varteres Karagözyan’la birlikte Ermenice To (1959) dergisini çıkardı. 1966-1972 yılları arasında Üsküdar Selamsız’daki Surp Haç Tıbrevank Ermeni Lisesi’nde müdürlüğün yanı sıra felsefe, psikoloji, Ermeni dili ve edebiyatı öğretmenliği yaptı. Daha sonra öğretmenliği bırakarak ticarete atıldı.

Edebi çalışmalarını aralıksız sürdürdü. Marmara gazetesinde yayımlanan Ermenice öykülerinin bir bölümü Mer Ayt Goğmerı [Bizim Oralar] adıyla kitap haline getirildi (1984; 1994’te Aras tarafından yeniden basıldı) ve bu kitabıyla 1988’de, Ermenice yazan yazarlara verilen Eliz Kavukçuyan Edebiyat Ödülü’nü (Paris-Fransa) aldı. 1993’te, dostları Yetvart ve Payline Tomasyan, Hrant Dink ve kardeşi Ardaşes Margosyan’la birlikte Aras Yayıncılık’ı kurdu. Gâvur Mahallesi (1992, ilk basımı Bebekus’un Kitaplığı’ndan, daha sonrakiler Aras’tan), Söyle Margos Nerelisen? (1995) ve Biletimiz İstanbul’a Kesildi (1998) adlı Türkçe kitaplarını, 1999’da ikinci Ermenice kitabı Dikrisi Aperen [Dicle Kıyılarından] izledi. Gâvur Mahallesi Avesta Yayınları tarafından Li Ba Me, Li Wan Deran [Bizim O Yöreler] adıyla Kürtçe olarak yayımlandı (1999; 2018’de Aras bu kitabın yeni baskısını Taxa Filla adıyla yaptı). Türkçe kaleme aldığı Tespih Taneleri (2006) adlı anı-romanı büyük ilgiyle karşılandı. Yazarın en çok okunan kitabı Gâvur Mahallesi, 2011’de Türkçe, Ermenice ve Kürtçe olarak, üç dil tek ciltte toplanarak basıldı. Son edebi eseri Tanrı’nın Seyir Defteri 2016’da yayımlandı. Gâvur Mahallesi 2017’de Gomidas Enstitüsü (Londra) ve Aras işbirliğiyle İngilizce olarak basıldı. 2018’de, yazarın sekseninci yaşı vesilesiyle eserlerini bir araya getiren Fıllaname özel bir ciltle ve numaralı olarak yayımlandı. Aynı yıl, Yusuf Kenan Beysulen’in yönettiği ve Mıgırdiç Margosyan’ın hayatını anlatan Gâvur Mahallesi belgeseli DVD olarak yayımlandı.

Çeşitli gazetelerde uzun yıllar boyunca köşe yazıları yazan Mıgırdiç Margosyan’ın bu denemelerinden seçkiler ciltler halinde yayımlandı. Evrensel gazetesinde köşesindeki yazıları Kirveme Mektuplar adıyla 2006’da Diyarbakır’da kitaplaştırıldı (Lis tarafından, 2011’da yeni basımı Aras). 1996-1999 yılları arasında Agos gazetesinde yayımlanan makalelerinden yapılan bir seçki olan Zurna 2009’da; yine Evrensel yazılarından derlenen Çengelliiğne (ilk basımı 1999, Belge Yayınları, 2010’da yeni basımı Aras); Yeni Yüzyıl ve Yeni Gündem gazetelerinde yayımlanan makalelerinden derlenen Kürdan 2010’da; Kürt Sorunu etrafındaki yazılarını bir araya getiren Memleket Meselesi 2019’da yayınevimizce kitaplaştırıldı. 2022’de, öyküleri Editions Parantheses (Marsilya) tarafında Fransızcaya Sur les du Tigre başlığıyla çevrildi.

Ermenice taşra edebiyatının Hagop Mıntzuri’den sonra Türkiye’deki son temsilcisi olarak kabul edilen, eserleriyle pek çok insanın ruh dünyasında izler bırakan Mıgırdiç Margosyan, 2 Nisan 2022’de Kadıköy’deki evinde vefat etti. 7 Nisan’da Kumkapı Meryem Ana Kilisesi’nde yapılan dini törenden sonra Şişli Ermeni Mezarlığı’nın aydınlar için ayrılan bölümüne gömüldü.