Պետրոս Դուրեան
Պետրոս Դուրեան ծնած է 20 մայիս 1851-ին, Սկիւտար, Ենի մահալլէ։ Կը յաճախէ թաղի վարժարանը, երբեմնի համբաւաւոր Ճեմարանը, զոր կ՚աւարտէ 1867-ին։ Ծնողները զինքը կը տեղաւորեն սեղանաւոր Մարտիկ աղային քովը, որպէս գրագիր։ Բանաստեղծը ինը ամիս կ՚աշխատի Մեծ Նոր խանի մէջ։ Անգործութեան շրջանէ մը վերջ, միջոց մը հայերէն կը դասաւանդէ Գաբրիէլ քհնյ. Խանճեանի նորաբաց վարժարանին մէջ, Պօղոս Դելճեանի հետ ընթերցասիրաց ընկերութիւն մը կը հիմնէ թաղին մէջ։ Այդ տարիներուն կը յօրինէ իր անդրանիկ պատմական թատերախաղը։ Դուրեան «Թատրոն օսմանիէ»ին կ՚առաջարկէ «Վարդ եւ Շուշան»ը, որ կը բեմադրուի Կետիկփաշայի մէջ, Տիգրան Չուխաճեանի երաժշտութեամբ։ Հետզհետէ բեմ կը հանուին նաեւ միւս թատրերգութիւնները, որոնց ներկայացումներուն ներկայ կ՚ըլլար անձամբ։
1869-ին Դուրեան ճանաչում գտաւ նաեւ որպէս բանաստեղծ ու հրապարակագիր։ «Օրագիր ծիլն Աւարայրւոյ» թերթին մէջ կը հրատարակուի «Ձօն առ Հայրիկն Խրիմեան ազգասէր նորընտիր Պատ. Կ. Պոլսոյ» բանաստեղծութիւնը, որ Դուրեանի առաջին տպագիր գործն էր։ Քանի մը օր վերջ ալ նոյն թերթը կը տպագրէ «Հայրիկն Հայոց»ը։ Դուրեան միջոց մը մաս կազմած է նաեւ «Օրագիր»ի խմբագրակազմին։ Պատանի բանաստեղծը այդ թերթին մէջ բուն եւ կեղծ անուններով տպագրած է հրապարակագրական քանի մը յօդուածներ՝ իր գիրով մասնակցութիւն բերելով հանրային կեանքին։
Դուրեան կարճ շրջան մը կը դառնայ նաեւ դերասան՝ «ապրելու համար, անգործութիւնը թօթափելու համար», ինչպէս պիտի գրէր մտերիմ ընկերոջը՝ Տիգրան Ադամեանին։
Պետրոս Դուրեանի կուրծքին տակ թոքախտը առաջին անգամ ինքզինք ցոյց կու տայ 1871-ի առաջին օրերուն։ Մինչեւ հոկտեմբեր Դուրեան ոտքի վրայ էր։ Կը մահանայ 21 յունուար 1872-ին, առտուան դէմ։
Բանաստեղծի մահէն ետք թաղի ընթերցասիրաց ընկերութիւնը կը տպագրէ Դուրեանի երկերը, եւ գոյացած գումարով իսկ կը կանգնեցուի շիրիմը` 1874-ին: Ընթերցասիրաց ընկերութեան ղեկավարներէն Աւետիս Գոռանեանի յանձնարարութեամբ տապանագիրի հեղինակ կը դառնայ Պետրոսին 14-ամեայ եղբայրը` Միհրան (հետագային` Եղիշէ արք. Դուրեան), իսկ զայն կը խմբագրէ բանաստեղծ Խաչատուր Միսաքեան:
