Birkaç hafta önce Kitap Fuarı’yla ilgili olarak Aras Yayıncılık’ın hazırladığı yeni kitapların kapak fotoğraflarını inceliyordum. Aralarında öyle bir tanesi vardı ki birkaç dakika takıldım öylece bakakaldım ona içim sızladı hafiften. Aras Yayınları’nın yeni başladığı ‘Tanıklıklar” serisinin ilk kitabı olan Hüseyin Irmak’ın “İstanbul’da Bir Kadim Semt Yaşadığım Kurtuluş” kitabının kapağıydı bu, içimi sızlatan. Çünkü fotoğrafta benim de doğup büyüdüğüm, çocukluğumun unutulmaz mekânlarından Kurtuluş Sondurak’taki park yer alıyordu. Yaşadığım semt olan Kurtuluş’u kitaptan okumak ve fuar telaşesi sonrası Hüseyin Irmak’la tanışmak, farklı dönemlerde da olsa ortak yaşanmışlıkları paylaşmak o an aklıma ilk gelen şey oldu.
Görüşme teklifimi kabul eden Hüseyin Irmak’la Sivas, Kurtuluş, geçmiş, bugün ve yeni projeleri üzerine konuştuk.
Şu sıralar Kâğıthane Belediyesi’nin basın bölümünde çalışan Hüseyin Irmak’ta, yaşanmışlıklarını kaleme dökme isteği, Diyarbakırlı bir arkadaşının kendisini Mıgırdiç Margosyan kitaplarıyla tanıştırmasıyla oluşmuş. Daha sonra Belge Yayınları’nın Marenostrum serisi de perçinlemiş Irmak’ın bu hevesini. Zamanla gerçeğe dönüşen bu heves bugünse bir yayınevinin yeni serisinin ilk kitabı olarak çıktı okuyucu karşısına.
“Bu tip hüzünlü hikâyeleri sadece acısını yaşayanlar yazıyor” diyen Irmak kitabında çocukluğunun unutamadığı günlerini ve yetiştiği çok kültürlü ortamdaki yitirdiği arkadaşlarını da arıyor bir anlamda. Yazma gerekçesini de şöyle belirtiyor her şeyden önce, “Bu tür hüzünleri yaşamış olan Rumlar, Ermeniler bu alanda daha çok yaşamışlar. Ama ben de onlarla aynı düşünüyorum dedim ve yazmaya karar verdim. Onların dışından biri onlar gibi yazsın istedim. Çünkü Hıristiyan olmayıp da onlar gibi düşünenler var. Başlangıçta bunu bir makale olarak düşündüm. Ama bittiği zaman bir kitap olacak kadar malzeme olmuştu elimde. Ve kitap haline getirmeye karar verdim.”
Bu kitap vesilesi ile görüşemediği bazı insanlarla da yeniden görüşme fırsatı bulan Irmak, aslında Sivas Zara doğumlu. “O günlere dair fazla bir şey hatırlamıyorum” diyen Irmak, 4 yaşına kadar orada ailesiyle birlikte yaşamış. Hüseyin 4 yaşındayken Irmak ailesi İstanbul Kurtuluş’ a yerleşmiş. 21 sene aynı yerde yaşamışlar. Babası Oğuz Apartmanı’nı emektar kapıcısıydı… İşte o günlere dair bildiği ne varsa anlatıyor kitabında.
“Tarihi bir belge olsun istedim”
70’li ve 80’li yıllarda bir dönem de olsa Kurtuluş’ta yaşamış herkesin kendinden çocukluğundan birer parça bulabileceği bu kitap aynı zamanda Kurtuluş’u hiç tanımayan ama öğrenmeye meraklı insanlar için de el kitabı niteliğinde. “Ben her şeyden öte 70’li yılların Kurtuluş yaşamını belgeleyen bir kaynak yaratmayı da amaçladım. Tarihi bir kayıt niteliğinde olsun istedim.” Diyen Irmak bunun “çünkü”sünü öyle özetliyor tek cümleyle:
Sinemköy’deki benzinciyi, ya da Kurtuluş Karakolu’nu herkes bilmiyor… ”
“Hıristiyanların dışında birilerinin de bu psikolojiyi yaşadığını göstermesi açısından bu kitabın bence önemi var” diyen Irmak, “bir arada yaşama edebiyatı çok sık yapılıyor. Ama bu konuda kimse pek de bir şey yapmıyor ve herkesin kendi sorunu kendi topluluğundan temsilcilere kalıyor. Bu tarz konular eskiden beri yaşamış insanların bir araya gelmesiyle konuşulurdu. Kahvehane muhabbetiydi yani bir anlamda bunlar ve pek dışarı yansımazdı. Ben biraz da dışarı yansısın istedim… Toplumumuz hep ünlü kişilerin yaşam hikâyelerini konu alan kitaplara alışkın oysa bu kitap sıradan bir aileyi anlatıyor. Ve okuyan insan kendisini de bulabiliyor bu kitapta.”
Yeni kitap yolda…
Bundan sonrası için de projeleri yoğun genç kalemin. “Bizim aile, yaşadıkları köyün son kuşağıydı. Bizimkilerin de İstanbul’ a göç etmesiyle o taraflardaki köylerde yaşam bitmiş” diyen Irmak bundan sonraki çalışmasında yok olmuş köylerin yaşam atmosferini ebedi kılabilmeyi amaçlıyor.
Kitap da bitti, sohbet de ve şimdi kaldım bir başıma. Tanıklıklara tanık olmak etkiliyor insanı, çocukluk anılarıyla yüzleşmek de öyle… Kafam karıştı, gözlerim doldu ve fark ettim ki ben büyüdükçe yaşadığım semt de değişmiş. Bense bu değişime tanık olacak kadar yaşlanmışım aslında…
