Oscar Ödüllü Bitlisli Yazar

Oscar Ödüllü Bitlisli Yazar
www.bitlishaber.net
Cahit Zülfikar
05.02.2008

Ülkemizin gündemini işgal eden Ermeni konusu nedeniyle 1964’te Bitlis’e gelen Ermeni asıllı Amerikalı yazar William Saroyan’ı anımsadım. Fikret Otyam’ın fotoğrafları ile Aziz Gökdemir’in kaleme aldığı 1964 tarihli Cumhuriyet gazetesinden aldığım bazı alıntılarla yazarın ününü okurlarımla paylaşmak istiyorum.

 

William Saroyan Amerika’da tanınmış bir öykü yazarıdır. Tiyatro ve sinemaya uyarlanan eserleri ile de ün yapmıştır. Oscar ödüllü İnsanlık Komedisi, Pulitzer ödüllü Hayatını Yaşa, Trapezdeki Cesur Adam ve Nar Ağaçları onun en tanınmış yapıtlarındadır. Film yönetmenliği de yapan William Saroyan uluslararası sosyetenin ünlü isimlerinden Carol Marcus’la evlendi. Bundan iki de çocuğu oldu.

 

William Saroyan’ın babası Armenak Saroyanın II. Abdülhamit zamanda 1905 yılında zorlu bir yolculuktan sonra Amerika’nın Kaliforniya Eyaletinin Fresno kentine yerleşti. William Saroyan 1908 de burada ailenin, dünyaya gelen ilk çocuğudur. Baba Armenak genç yaşta öldü. William Saroyan ve kardeşleri bir yetimhaneye yerleştirildi. Okul çağında doğru dürüst dikiş tutturamayan William Saroyan ailesinin öykülerini dinleyerek ve halk kütüphanesindeki kitapları okuyarak kendisini yetiştirdi. İçinde yaşadığı göçmen topluluğunun söylemleri ve ritimleri de beynini kazıyordu. Bu da onun ilk yazılarının temellerini hazırlıyordu. Ailesi hem anne hem de baba tarafından Bitlisli idiler. Bir çok Ermeni de olduğu gibi Nerelisin? sorusunun yanıtı hep ikili oldu. Hem Fresnolu hem de Bitlisli. 56 yaşına dek göremediği Bitlis onun beyninde birinci sırayı işgal ediyordu. William Saroyan atalarının doğduğu ve uzun yıllar yaşadığı Bitlis’i görmek istiyordu. 1 Mayıs 1964’te ülkemize İstanbul’dan giriş yaptı. 9–25 Mayıs tarihleri arasında Anadolu yollarında maceralı bir yolculuk esnasında 17 Mayıs 1964’te Erzurum – Van istikametinden Bitlis’e vasıl oldu. Onunla beraber Cumhuriyet gazetesinden iki de gazeteci vardı. Saroyan henüz Van’da iken kendisine Bitlis’te bir karşılama hazırlığını öğrendi. Buna memnun oldu.

 

Öykülerinde yarattığı sıradan insanlara benzeyen Türk ve Kürt köylülerinin içten olduğu belli olan konukseverlikleri onun yüzünü güldürmeye yetiyordu. Kendisini sarıp sarmalayan çocuklar için de Fikret Otyam’a söylediği gibi çocukların gelecekte iyi insanlar olabileceğine inancı tamdı. Onu büyüleyen bölge halkının ve Bitlis ilinin ileri gelenlerinin davranışları idi.

 

Bitlis’e Tatvan tarafından 10 km. mesafedeki karayolları levhası altında hatıra fotoğrafı çektirdi. Bitlis’in girişinde kent ileri gelenleri ve 500 kişilik konuksever Bitlisli grup ellerinde dağlardan toplamış oldukları çiçeklerle onu karşıladılar. Valiliği ziyaret ve Belediye binasındaki coşkulu kabulden sonra sıra Bitlis’in gezilmesine geldi.

 

Şehre tepeden bakan Sapkor mahallesi onun ata yuvasını barındırıyordu. Eskiden Ermeni nüfusun yoğun olarak yaşadığı bir yer olarak biliniyordu. William Saroyan belki de baba evini tam bulamadı. Ancak Saroyan ailesini tanıdığını ifade eden yaşlı bir Kürt’ün gösterdiğine göre onun annesinin evinin önünde duruldu. Evden geriye kala kala bir taş ocak, bir yarım yıkık duvar ve bir de pencere vardı. Saroyan cebinden bir mendil çıkardı. Pencere pervazının toprağını ve tozunu sildi. Etrafını saran çocuklar baka dursun, sessizce ağladı. Yanındakilere dönerek bu hayatımın en önemli gönüdür dedi.

 

Kalenin tepesinde kendisini bir türkü ile karşılayan kızıl saçlı Kürt ozanın dediği gibi ” Hoş gelmişti”. Ama bulduğu Bitlis neydi ne değildi. Belki de 1964’teki Bitlis’in o harabe haline ağlıyordu.

 

William Saroyan bir ara Bitlis’teki evlerden birisini satın alıp Bitlis’ e yerleşmeyi bile düşündü. İsterse Belediye her türlü kolaylığı göstermeye hazırdı. Ancak dağlarda dolaşıp ailesinin hayalleri ile yaşayan garip bir Amerikalı yazar olmaktansa çocukluğunda ailesinin ona anlattığı öykülerle yaşamaya öncelik vermiş olacak ki geldiği gibi de gitti…

Sitemize giriş yaparak kişisel verileriniz, site kullanımınızı analiz etmek, sosyal medya özellikleri ve reklamları kişiselleştirmek amacıyla çerezler aracılığıyla işlenmektedir. Detaylı bilgi için Çerez Politikası Metni’ni okuyabilirsiniz. Anladım butonuna tıklayarak açık rıza beyanında bulunmuş olursunuz.