Deryamızın Kuzuları Hakkında Bilmek İsteyeceğiniz Her Şey

Deryamızın Kuzuları Hakkında Bilmek İsteyeceğiniz Her Şey
Vatan Gazetesi
Aytekin Hatipoğlu
05.04.2006

Karekin Deveciyan’ın, ilk baskısı 1915’te yapılan ve tekrar basılan “Türkiye’de Balık ve Balıkçılık” kitabı derya gibi. Çünkü bu kitapta denizlerimizdeki balıkların boyu pusu, renkleri, desenleri, yüzgeçlerinin şekli şemaili, adedi, kılçıklarının sayısı, nereden nereye gidip geldikleri, nerede yumurtladıkları ve nasıl avlanıldığı ayrıntılarıyla anlatılıyor.

Ne deryası muhterem, onlar artık çiftlik kuzusu diyecek karamsarlar da çıkacaktır biliyorum ama o kadarı da biraz fazla. Hem bunca kalabalığa hangi derya kuzu yetiştirebilmiş, elbette bunun çiftliği de olacak. Ve deryalarımız da gördüğü onca kötü muameleye rağmen halen koynunda kuzularımızı barındırıyor. Damağında balık sevgisi taşıyanlar, zaman ve zemini kollayarak, hangisini ne zaman, nerede yiyeceklerine dikkat etmek suretiyle o eşsiz nimetten hala nasipleniyor bir zamanlarki gibi “gani gani” olamasa da işte insan bunları düşünüyor çünkü tam da balık işleri zora girmişken, Türkiye’de bu alanda yazılmış en kâmil eser elimize geçiyor: ”Türkiye’de Balık ve Balıkçılık”.

 

Bu, İstanbul Balıkhanesi’nin eski (çok eski: 1910-1917) müdürlerinden Karekin Deveciyan’ın, ilk baskısı 1915’te yapılan dev yapıtı… “Dev yapıt” deyişi burada bir klişe olarak kullanılmıyor. Gerçekten öyle. Bir kere yok yok bu kitapta. Denizlerimizin balıklan, başka denizlerde yaşayan benzerleriyle kıyaslamalar denizlerimizin diğer canlıları. Bunların boyu posu renkleri, desenleri, yüzgeçlerinin şekli şemaili, adedi ve bedenlerindeki kemiğin, kılçığın adedi ne zaman, nereden nereye gidip geldikleri ne zaman nerede yumurtladıkları. Nerelerde, ne zaman, nasıl avlandıkları, ne şekilde yenildikleri saklanıp saklanılmadıkları, saklanılıyorsa nasıl saklanıldıkları. En minik olta iğnesinden zokalara, ağlara ve dalyanlara kadar av gereç ve sistemleri. Hem de desen, kroki ve şemalarla. Adların Latince, İngilizce, Almanca, Fransızca ve İtalyanca karşılıkları…

 

Balık sevdasının bilimi…
Alanındaki ilk çalışma olan ve Türkiye’ de balıkçılık konusunda yazılmış olanların en başında gelen çünkü çoğunun kaynağı olan bu kitabı, yazarının balık sevdası, bilime eğilimi ve ciddiyeti kadar, gariptir ama, Osmanlı ve Türkiye Cumhuriyeti için hiç de hoş bir hatıra olmayan Düyunu Umumiye’ye borçluyuz. Malum, 1850’lerden başlayarak Osmanlı’nın dış borçlarıyla başı belaya girmiş, alacaklı devletler bir zaman sonra toplaşıp, bu Osmanlı’nın kendi başına ödeyeceği yok, iyisi mi tahsilatı kendimiz yapalım demiş, Osmanlı’nın da buna bir diyeceği olamamış ve 1881’de (28 Muharrem 1299 Kararnamesi) Düyunu Umumiye’yi Osmaniye Varidatı Muhassasa İdaresi’nin kurulmasına “evet” demiştir. Bu idare paraları toplamış, alacağını almış, Osmanlı’nın borcu 25 Mayıs 1954’te tamamen temizlenmiştir. Yazarımız Karekin Deveciyan bu idarede çalışmaya 1891’de başlamış, 1910′ da İstanbul Balıkhanesi’nin başına getirilmiştir. Elbette ki balıkhanenin gelirleri de Düyunu Umumiye’ye gitmektedir. Yazarımız bu asıl işini gayet sıkı kovalarken bulunduğu yerin sağladığı olanakları değerlendirmeyi de bilmiş ve çok önemli bir artı değer olan bu eseri ortaya çıkarmış. Kitap ilk kez 1915’te Düyunu Umumiye tarafından, Düyunu Umumiye matbaasında bastırılmış. 1925’te, yine Düyunu Umumiye’nin yardımıyla bu kez Fransızca “Pêche et Pêcherie en Turquie” adıyla basılmış yeniden elden geçirilip Latince adlar konularak, sonuna da Türkiye sınırları içerisinde avlanan tüm tuzlu ve tatlı su canlılarının cins, fiyat ve miktarlarını yıl yıl gösteren 15 yıllık bir cetvel ve bu cetvel içerisinden de farklı tablolar eklenerek. Aras Yayınları’nın yayımladığı ”Türkiye’de Balık ve Balıkçılık” 1925 Fransızca basımın çevirisi. 1915 basımıyla karşılaştırılmış. Kitabı yayına hazırlayan Rober Koptaş. Erol Üyepazarcı çevirmiş ve girişine de değerli bir makale yazmış.

 

Daha fazla yerim olsa Karekin Deveciyan’ dan da söz edecektim, kitabını hazırlarken derya kuzucuklarını nasıl teker teker ölçüp biçtiğinden de… Ama dert değil, bütün bunları nasıl olsa kitapta bulacaksınız …

Sitemize giriş yaparak kişisel verileriniz, site kullanımınızı analiz etmek, sosyal medya özellikleri ve reklamları kişiselleştirmek amacıyla çerezler aracılığıyla işlenmektedir. Detaylı bilgi için Çerez Politikası Metni’ni okuyabilirsiniz. Anladım butonuna tıklayarak açık rıza beyanında bulunmuş olursunuz.