2011 yılında kamuya açılmasının ardından ilk kez bir galeri bünyesinde sergilenecek olan Maryam Şahinyan arşivi, Serttaş’ın görsel arşivlerle süregelen ilişkisinin mekânsal bağlamda kurgulandığı en kapsamlı sergi olma özelliği taşıyor.
Serttaş, erkek tekelindeki stüdyo fotoğrafçılığını 60 sene boyunca sürdüren Maryam Şahinyan arşivi aracılığıyla kimlik tartışmalarının yoğun yaşandığı günümüzde her sosyokültürel katmanın, bir önceki katmanı yok sayma eğilimini sorguluyor.
Şahinyan’ın tamamı siyah-beyaz negatif ve cam negatiflerden meydana gelen fiziksel arşivi, İstanbul’un yakın dönem klasik fotoğraf stüdyolarından bugüne eksiksiz şekilde ulaşabilmiş en nadir örneklerdendir. 25 yıllık bir bekleyişin ertesinde arşivde yer alan 100 bini aşkın negatif film, sanatçı Tayfun Serttaş’ın oluşturduğu bir ekip tarafından iki yıllık bir sürede tasnif, temizlik, sayısallaştırma, sayısal restorasyon ve kategorizasyon aşamalarından geçerek korunmaya alınmıştır.
1942 Varlık Vergisi’nden 1974 Kıbrıs Savaşı’na farklı siyasal dönemleri içeren arşiv, kronolojiyle ters orantılı olarak İstanbul’da Rum, Yahudi ve Ermeni toplumları seyrelirken Anadolu’dan yeni göç edenlerin çoğalmasına; giyim kuşam, aksesuar ve saç modeli değişikliklerinden kent hayatındaki sınıfsal ve demografik yapıların dönüşümüne, şehre adaptasyon sürecinin kuşaklar arasında yol açtığı farklılaşmadan toplumsal cinsiyet normlarının fotoğrafa yansıyan prototiplerine ve elbette bir kadın fotoğrafçı olarak Şahinyan’ın estetik alışkanlıklarına kadar farklı ilgilere açıktır.
Sergilerini zaman zaman farklı disiplinlerden duayenlerin pratiklerine adamaktan kaçınmayan Serttaş’a göre günümüzde sanatçı ‘önerme’ ile mükelleftir. Serttaş’ın önermesinde arşiv nesneden ziyade, özneye dönüktür. Sanat yapıtına iliştirilerek/araçsallaşarak değil, sorunsalın ta kendisi olarak karşımıza çıkar.
Tayfun Serttaş hakkında
Sanatçı, yazar ve araştırmacı Tayfun Serttaş (1982, İstanbul Üniversitesi Sosyal Antropoloji programından 2004 yılında ‘kent antropolojisi’ alanında hazırladığı tez çalışmasıyla mezun oldu. Yıldız Teknik Üniversitesi Sanat ve Tasarım Fakültesi Disiplinlerarası Sanat programındaki yüksek lisansını, ‘Modernizm ve kültürel temsiliyet olguları bağlamında İstanbul’da fotoğraf ve azınlıklar’ konulu tez çalışması ile 2007’de tamamladı. 2000 yılından itibaren yurt içi ve dışında birçok akademik projeye katıldı. Eğitim hayatı boyunca farklı süreli yayınlar için ‘azınlıklar’ konulu yazı dizileri hazırladı. Çalışmakta ve üretmekte olduğu konular arasında kent antropolojisi, toplumsal cinsiyet, ötekinin kültürel mirası, gündelik yaşam sosyolojisi, azınlıklar, post-kolonyalizm, kentsel dönüşüm, göç ve sosyal transformasyon, kültürel stratejiler ve minör politika yer almaktadır.
Tayfun Serttaş’ın enstalasyon odaklı çalışmaları görsel arşivler, bulunmuş objeler, heykel, video, fotoğraf, sanatçı kitapları ve belgesel temalara dayalı çizimler gibi farklı tekniklerin çok katmanlı birleşiminden oluşur. Çalışmalarında sosyal bilimler ve disiplinlerarası sanat metodolojileri arasındaki deneysel öykünmeden yararlanan sanatçı; yakın tarihin kesintileri ve bunun birey, kültür ve kimlik denklemi üzerinde yarattığı karmaşık etkiyi araştıran yeni bir görsel dil inşa etmek üzere çalışır. Yapıtları başta İstanbul, New York, Londra, Paris, Amsterdam, Varşova, Beyrut, Atina, Selanik ve Frankfurt olmak üzere birçok kentte sergilendi.
