Հայերէն

«Կապոյտ երազ», որ կողքի մը տակ կը խմբէ ստանպուլահայ գրողներու ծովու, կղզիի, նաւու ու նաւամատոյցի վերաբերող պատմուածքները, գրականութեան բաւիղներուն մէջ կը հետապնդէ Պոլսոյ ու պոլսեցիներու այս մեծ սիրոյն հետքերը։ Հայ գրականութեան ծալքերէն ներս բանասէր Սեւան Տէյիրմենճեանի կատարած մանրակրկիտ աշխատութեամբ ի յայտ եկած այս հատընտիրը կը ներկայացնէ Զաւէն Պիպեռեանէ Յակոբ Մնձուրի, Երուանդ Կոպէլեանէ Վարդան Կոմիկեան, Սոնա Տէր Մարգարեանէ Սեդա Թեւեան մէկը…

Ոստրէի գիւղաքաղաքը կը բնակէր Միթզի հրաթռչունը, որու օրերը միօրինակ էին։ Միթզի, որ շատ կը սիրէր պարել ու իր այս կիրքը կը յագեցնէր երաժշտական ժապաւէններ դիտելով, օր մը մտերիմ ընկերոջ հետ գիւղաքաղաքին մէջ պտտելու ատեն կը տեսնէ թռուցիկ մը։ Արդեօք այս թռուցիկին մէջ Միթզիի կեանքը փոխելիք բանե՞ր մը գրուած էին։
«Միթզի ­­­‑ Պարող Հրաթռչունը» հեքիաթը, ուր Զէյնէպ Ալփասլան մտերմիկ լեզուով…

«Թագաւորն ու ծովը», որ արդի մանկական գրականութեան դասականացած համաշխարհային նմոյշներէն մէկն է եւ երկար ժամանակէ մը ի վեր անհամբերութեամբ կը սպասուէր նաեւ Թուրքիոյ մէջ, Այչա Սապունճուօղլուի բարձրորակ թարգմանութեամբ ու թարմացուած խմբագրութեամբ դարձեալ ձեզի հետ է։
Թագաւորի մը հանդիպումը ծովու, շուքի, անձրեւի եւ ամպի, գիշերուան ու երկնքի, ուրուականի, ծառի եւ դեռ բազմաթիւ շնչաւոր ու անշունչ առարկայի հետ… 

«Հիփփօ» վերամուտը կը դիմաւորէ գիրքով մը, որ երկրաչափութիւնը հաճելի պիտի դարձնէ մանուկներու համար։ Չորս ընկեր՝ Քառակուսիլ, Ուղղենկիւն, Գեռանկիւն եւ Զրջան, որոնք թէեւ իրարու չեն նմանիր, բայց նաեւ անբաժան են իրարմէ։ Անոնք իրենց օրերը կ՚անցընէին զանազան խաղերով եւ օր մըն ալ կ՚որոշեն բոլորովին նոր բանի մը ձեռնարկել. իրե՛նք պիտի որոշէին իրենց խաղերը, խաղին կանոնները։ Իւրաքանչիւրի առանձնայատկութիւնը նոր տարողութիւն մը պիտի…

Եղնիկը, որ անտառի ամենէն համով կարկանդակները կը պատրաստէ, ամէն օր պտուղ կը հաւաքէ միայն իրեն ծանօթ գաղտնի ու բերրի հողատարածքէ մը։ Ան իր հաւաքած պտուղներով ու Գաղտնի Համերու Գիրքին ալ օգնութեամբ հրաշքներ կը գործէ խոհանոցին մէջ՝ ցերեկէ ետք թէյի ընկերակցութեամբ համեղ քաղցրեղէններ հիւրասիրելով անտառի իր ընկերներուն։ Օր մը սակայն Գաղտնի Համերու Գիրքը կը կորսուի։ Բարկացած Եղնիկը երբ կը սկսի…

Զաւէն Պիպեռեան, որ հայալեզու գրականութեան անդաստանին վրայ տիրական անունմըն է իր վէպերով ու պատմուածքներով, առաջին անգամ ընթերցողին կը ներկայանայ չափածոյ գործերով։ Առանձին հատորով մը իրենց առաջին հրատարակութեան արժանացող այս քերթուածները ո՛չ միայն երիտասարդ հեղինակի մը գրական որոնումներուն մասին կը վկայեն, այլ նաեւ առիթ կու տան ծանօթանալու այն տողերուն, որոնց ան ապաստանած է ամէն անգամ որ անարդարութեան ենթարկուի ազգային ինքնութեան բերմամբ։…

Հայալեզու գրականութեան ամենաբեղուն գրիչներէն մէկն է Լեռ Կամսար, որու ստեղծագործութիւններու տպագրութիւնը խրախուսելի չէին կամ ընդհանրապէս արգիլուած էին սովետական վարչակարգի ժամանակաշրջանին։ Գրողի մահէն, սովետական վարչակարգի փլուզումէն ու Հայաստանի անկախութենէն ետք, շնորհիւ Լեռ Կամսարի ժառանգորդներուն, գրագէտին անտիպ գործերը լոյս աշխարհ եկան՝ բացայայտելով մինչ այդ ծածուկ մնացած անսովոր աշխարհ մը։ Կամսարի գրական ժառանգութիւնը կարեւոր է անցեալին առերեսուելու ու զայն վերստին գնահատելու առումով։ Հատընտիր…

Կան խորհուրդներ, զորս բոլորը գիտեն, սակայն ոչ ոք կը խօսի անոնց մասին։ Հասարակութիւնը մէջ մէջի կ՚ապրի այս խորհուրդներով ու նա՛եւ անոնց ստեղծած ուրուականներով։ Անատոլուի մէջ ուրուական մը կը շրջի, աւելի քան հարիւր տարիէ ի վեր. Ուրուական հարիւր հազարաւորներու, որոնք սպանուած են արիւնալի կոտորածներով, արմատախիլ եղած են իրենց հայրենիքէն։ Մինչդեռ երբեմն կենդանի մարդիկ ալ կրնան ուրուականի վերածուիլ, մանաւանդ երբ կը ստիպուին…

Երկար ժամանակ կը պահանջէ ինքզինք ըլլալ։ «Ես կը գծեմ իմ ճամբան» կը ներկայացնէ մանուկի մը՝ դէպի չափահասութիւն երկարող ճամբուն վրայ հանդիպած խոչընդոտները եւ անոնց դիմաց իրեն նեցուկ կանգնող մեծ մայրը, ընկերները, գիրքերով ու մատիտներով շրջապատուած աշխարհը։ Այն պահերը, երբ կը գիրնանք, երբ մենք մեզ կը զգանք տարբեր ու առանձին, տարիները, երբ անվերջ հարցումներ կը հարցնենք մենք մեզի՝ մեր կեանքի անբաժանելի…