“Sofranız Şen Olsun” yemek-anı kitabı rekora koşuyor. Takuhi Tovmasyan’ın yemek-anı kitabı okuyucusu üzerinde şok etkisi yaptı. Ben ve benim gibi sayısı belli olmayan arkadaşlarımla, Digin Mari’nin mutfağında pişen mis kokulu yemekleri, Müsü Bedrosla hasta yatağının yanı başında (1970ler’de) kazan kaynatarak sabırsızlıkla beklerdik. Muhabbet sofrası, Müsü Bedros’un hasta yatağının yanı başında kurulurdu. Tovmasyan Ailesi yemek yemeyi zevkli hale getirdiği gibi ziyafet vermeyi daha çok severdi. Ziyafet günlerinde Müsü Bedros’un gözleri pırıl pırıl parlardı. Müsü Bedros, yemek yememizi, rakı içmemizi, kılık kıyafetimizi titizlikle inceleyip değerlendirir en sonunda can alıcı esprilerini pes peşe patlatırdı. Müsü Bedros diyetli idi. Üç beyaz ona yasaktı. Diyetini, muhabbet sofraları kurulunca bazen unutmak isterdi. Digin Mari’nin mutfağa gittiği anları özellikle kollayarak.
– Oğlum Sarı (Garo) kaldır şu tablanı …..m ablanı, şu pastırmadan, lakerdadan birer parça çabuk uzat. Bir yudum da rakı ver. İçinde buz olsun, su da soğuk olsun.
Müsü Bedros verilenleri çok çabuk yok ederdi. Ortada suç unsuru bırakmazdı. Digin Mari mutfaktan, Muhabbet Soframız’a Takuhi Tovmasyan’ın kitabında bahsettiği Topik, Fırında Palamut, Patates Salatası, Fasulye Pilakisi, Ciğer Bohçası, Fasulye Paçası, Midye Salması/ Pilakisi/ Tavası, Dalak Dolması, Mercimekli Yaprak Dolması, Piliçli Patlıcan, Kuzu Kapama, Çullama, Çılbır, Patlıcan Kızartması, Zerde, Havidz, Anuşabur, irmik’ten servis için salona servis tabakları içinde getirdiği an, Müsü Bedros, boynu bükük, masum bir vaziyette:
– Ka Mari! Paylin! Açlıktan öldüm. Hanun Asdudzo (=Allah adına/ aşkına), bir parça da bana şu diyet yemeklerden getiriver de diğer tarafa aniden göç edersem niçin aç geldin diye sormasınlar.
Müsü Bedros 1970li yılların kaos ortamını ve televizyon ekranlarında boy gösteren siyasilerin durumunu esprileri ile yorumlardı.
– A be oğlum şu konuşanın çok iyi kelle-paçası olur. Bak bak bunun da külbastısı fena olmaz. Ka Mari çek bir işkembe, damardan olsun. Sirkesi, sarımsağı, kekiği ve baharatı da bol olsun. Bu arada Bedros Usta bir şişe rakıyı bir dikişte içebilen Tayfun arkadaşımıza:
– Dzo diyeceğim ama anlamaz. Be oğlum Tayfun senin baban sizin evde rakıyı pekmez küpü ile mi saklar? Ben rakıyı tekel şişesi ile saklarım. Aman aman şu ağrılarım da olmasa…
Tovmasyanlar’ın evinde Muhabbet Sofrası’nda, Müsü Bedros’tan en son duyduğum ifade “Aman Allahım şu ağrılarım olmaz olsun” oldu. 1975 Kasım ayında Müsü Bedros, Muhabbet Masası misafirlerine, muhabbetlerini bozmamak icin Mına(n)k Parov (=Hosça kalın/ kalalım) demeden habersizce aramızdan ayrıldı.
Takuhi Tovmasyan’ın Sofranız Şen Olsun kitabı bana bunları hatırlattı. Takuhi Tovmasyan, Akabi ve Takuhi yayalarından ve annesi Digin Mari’den mutfak diploması alıp mutfak master ve doktorasını tamamlamak ve yeni hayat kurmak için mekân değiştirince Digin Mari’nin yeni çırakları ve hazır yiyenleri, yani Muhabbet Sofrası’na katılan bizler olduk. Ben yemek yemesini ve yapmasını çok sevdiğim için yemek hakkımı iki katına çıkarmak ve Digin Mari’nin gözüne girmek için sürekli soru sorar yorumlar yapardım:
– Bu yemeğin tarifini isterim. Şu yemeği sizin gibi lezzetli pişiremiyorum. Doğal olarak Digin Mari’ye soracağım soruları içkili sorduğumdan ve sözlü cevaplar aldığımdan birçok önemli noktaları atlamış olduğumu Takuhi Tovmasyan’ın kitabını okumaya başlayınca anladım. Anladım ki başta sebze yemekleri olmak üzere ta midya dolmasına kadar birçok yemeğin lezzetli olması aşağıdaki malzemelerin katkısı ile elde edilmektedir.
I)Bir kahve kaşığı şeker
II) Bol soğan
III) Yeterli ve çeşitli baharat
IV) Pişirme zamanı
(Tovmasyan Ailesi yemek pişirme zamanını, modern ölçü aletleri kullanmadan, yemek pişerken çıkardığı tıkırtı seslerini dinleyerek ve kulak kabiliyetine dayanarak, tahmin etmektedirler.
Not: Tovmasyan Ailesi’nin, genetik olarak, ses kabiliyeti mükemmeldir. Meraklısına önemle duyurulur.)
Ben çaktırmadan Tovmasyan Ailesi’nin mutfak başarısı ile rekabet halindeydim. Mutlaka onların başarılı ve lezzetli yemeklerine karşı hiç olmazsa ben de bir adet üretmeliydim. Deneme yanılma yöntemi ile Tovmasyan Mutfak Kültürü’nden de kopya çekerek fırında palamutu, çavela çavela (sepet sepet) balık tüketen Tovmasyan Ailesi’nin beğenisine sundum. Başarılı da oldum. Takuhi, benim Fırında Palamut’umu tatmadı. Benim lezzetimi yakalamak için, yarım tavuk suyu tableti ilave etmek başarımı yakalamaya yeterlidir.
Sofranız Şen ‘Olsun yemek tarifi kitabını okuyunca bir çok eksik noktalar ve anılar gözüme çarptı. Mesela Müsü Bedros’un, ailesine yük olmamak ve cenaze masrafları için biriktirmiş olduğu mendile sarılı paranın boya badana yapılırken ortaya çıkması, Müsü Bedros’un Fırında Tavşan yemeğinin tarifi vs. Otuz dört yıldır ve öncesinde de Tovmasyanlar’ın Muhabbet Sofrası herkese açık olmuştur. Bu uzun zaman süresinde Takuhi Tovmasyan’ın anlatmış olduğu tüm anıları ve anlatılıp yazılmayanları da biliyorum. Fakat tarifi verilen bazı yemekleri açıkçası ben hiç tatmadım. Eğer mümkün ise bunları da tatmak isterim. Mesela:
I) Petulda
II) Akabi Yaya Böreği
III) Cizleme
IV) Pintikarı Böreği
V) Salyangoz Yahnisi
