Հայերէն

Գիրքը կ՚ամփոփէ վաստակաշատ ուսուցիչ, նորոգ հանգուցեալ Վահան Աճէմեանի յուշերը։ Աճէմեան 1922-ին ծնած է Պոլիս, որպէս զաւակը սեբաստացի համանուն ընտանիքի։ Իր ուսումը Ներսէսեան-Երմոնեան, Էսաեան եւ Կեդրոնական վարժարաններուն մէջ ստանալէ ետք, աւարտած է Ստանպուլի համալսարանի բնագիտութեան-տարրաբանութեան բաժանմունքը։ 1956-էն սկսեալ որպէս ուսուցիչ պաշտօնավարած է ստանպուլահայ վարժարաններէն ներս, անմոռանալի դառնալով յատկապէս Ս. Խաչ Դպրեվանքի տարեգրութեան մէջ, որ իրեն համար վերածուած էր օճախի մը, ինչպէս…

Այս յուշամատեանը կը պատմէ դաշնակահար Վալանթին Մազլումի կեանքն ու գործունէութիւնը, կու տայ իր յուշերն ու գրութիւնները, նուագահանդէսներուն ու աշակերտական ունկնդրութիւններուն արձագանգները, իր մասին գնահատագիրեր, սրտի խօսքեր, ինչպէս նաեւ լուսանկարներ ու յայտագիրի պատճէններ: Նախաբանը գրի առած է Մազլումի առաջին սաներէն Անայիս Անդրէասեան-Եալտըզճեան։ Ան կը նշէ, թէ հաւաքական գործակցութեամբ պատրաստուած հատորը իրականացումն է Վալանթին Մազլումի փափաքին, որ էր կողքի մը…

Հատորին մէջ ամփոփուած են ուսուցիչ Արփիար Տէր Մարգարեանի պատմուածքները: Ան կը բաղկանայ երեք մասերէ՝ «Արձագանգ», «Անցորդը» եւ հրատարակչատան կողմէ կցուած յաւելուածի բաժինը:

Հեղինակը ընթերցողին կը հրամցնէ «մեծ մասով խոնարհ մարդոց, ուսուցչական եւ ուսանողական կեանքէն առնուած իրական եւ վաւերական պատկերներ», որոնք ներսէն դիտողի մը կողմէ բացուած պատուհաններ են՝ դէպի պոլսահայ կրթական կեանքն ու իրականութիւնը:

Ու Ես Կ'երթամ հատորը կը բովանդակէ Շաւարշ Քահանայ Պալըմեանի ստորագրութեամբ 1964-1970ի միջեւ Մարմարա օրաթերթի մէջ համանուն խորագրին ներքեւ լոյս տեսած 57 գրութիւններ, որոնք մեծամասնութեամբ արդիւնքն են քահանայական պաշտօնով դէպի գաւառ՝ յատկապէս դէպի հարաւային եւ արեւելեան նահանգներ կատարած իր ճամբորդութիւններուն: Այս գրութիւնները կարեւոր են  որովհետեւ կը ներկայացնեն այսօր ալ աւելի նօսրացած ու նոյնիսկ ամայացած «հայ Անատոլու»ի քառասուն տարի առաջուան հարազատ մէկ…

Լրագրող Արա Ակինեանի «Յաղթանակի ճամբան» վէպը առաջին անգամ հրատարակուած է 1963-ին: Վէպը կը բաղկանայ 41 գլուխէ, ուր նկարագրուած է Պէզճեան ամիրայի վերելքը, Սուլթան Մահմուտի հետ ունեցած մտերմութիւնը եւ իր գործունէութիւնը իբրեւ պետական եւ ազգային գործիչ: Այս նոր տպագրութիւնը ունի յաւելուածի բաժին մը, ուր տրուած են Պէզճեանի կեանքէն եւ Մահմուտ Բ.-ի շրջանէն, ինչպէս նաեւ Ակինեանի մասին հետաքրքրական տեղեկութիւններ։

Էսաեան եւ Կեդրոնական վարժարաններէ ընթացաւարտ Յ. Ճ. Սիրունիի այս ուսումնասիրութիւնը լուսարձակի տակ կ՚առնէ Գարեգին արք. Խաչատուրեանի անձն ու վաստակը։ Հատորը նաեւ հրատարակիչ սաներուն մատուցած տուրքն է արմաշական իրենց հիմնադրին՝ Գարեգին Խաչատուրեանին, իր ձեռակերտը եղող Ս. Խաչ Դպրեվանքի 50-ամեակին առթիւ: Այս մենագրութեան մէջ ընթերցողը պիտի գտնէ նաեւ «Նարեկ»ի վերլուծումը՝ Սիրունիի գրիչով։

Տարօնի իր արմատներէն առած բանաստեղծական աւիշով սնած ու ստանպուլահայ կրթական օճախներու շունչով տոգորուած, դեռ Կեդրոնականի աշակերտ՝ յայտնութիւն մը եղած էր Զանգու: Հարկադրաբար բաժնուելով երկրէն, ան մաս կազմեց Ֆրանսահայ գրողներու միութեան: Այս մէկը իր եօթներորդ գիրքն է, որ բանաստեղծութիւններու կարգին կը բովանդակէ նաեւ վերլուծական, գրախօսական, կենսագրական, քննադատական արձակ էջեր, ինչպէս նաեւ նամակներ։