Aras Yayınları, katledile katledile azalmış, “İstanbul’da yoğunlaşmış bir azınlık toplumu olan Ermenilerin kültürel öğelerini gelecek kuşaklara da taşımaya aracılık eden” bir yayınevi. Ama Aras, aynı zamanda, “Türkiye’de köklü bir geçmişi olan Ermeni yayıncılık geleneğinin yeni binyılda temsilcisi ve sürdürücüsü.”
1993 yılında kuruluyor Aras Yayınları. “Türkiye’de kültürel zenginliğe katkıda bulunmayı amaç edindik,” diyor.
Aras’ın editörü Ardaşes Margosyan ve ekliyor: “Bu konuda yayın yapan fazlaca bir yayınevi yoktu. Daha içeriden kaynaklarla yayın yapmaya çalıştık. Kevork Pamukciyan’ın ‘Ermeni Kaynaklarından Tarihe Katkılar’ ‘adlı dört ciltlik yapıtı buna örnek verilebilir. Sınırlı olanaklarımızla Ermeni edebiyatıyla ilgili kitapları ve Ermenilerle ilgili yazılan kaynakları yayınladık.” Fakat ille de Ermeni yazarların kitapları yayınlanır diye bir düşünce yok, Margosyan bunun altını çiziyor. Bir Kürt yazarın, Şeyhmus Diken’in ‘Gittiler İşte’ kitabının yakın zamanda yayınlanması da buna güncel bir örnek.
Aras’ın ilk kitabı Mıgırdiç Margosyan’ın “Gâvur Mahallesi”. Şu ana kadar 120’den fazla kitap yayımlanmış. Hepsinin birbirinden değerli yapıtlar olduğunu gönül rahatlığıyla söyleyebiliriz. Yalnızca estetik ya da bilimsel değerlerinden söz etmiyorum, bundan ayrılamayacağını düşündüğüm editoryal işçiliği ve baskı kalitesi için de geçerli bu değerlendirme.
Aras’ın bazı kitapları Türkçe bazı kitaplarıysa Ermenice basılmış. İngilizce-Türkçe birkaç kitap da var. “Gâvur Mahallesi”nin ise Türkçe-Kürtçe-Ernenice üç dilli özel baskısının yapıldığını da söyleyelim.
Margosyan yayınevinin kitap dökümünü yaparken aynı zamanda gelecek dönemde ne yapacaklarını da anlatıyor: “Türkçede, öyküden şiire, fotoğraftan tarihe 20 türde yayın yaptık, Errnenicede ise 12 türde … Türkçe kitaplar edebiyat ve inceleme ağırlıklı. Ermenicede de öykü ağırlıklı bir yayın çalışmamız oldu. Gelecekte yayımlayacağımız kitaplar da bu çeşitlilikte olacak. Bir Ermeni yazarın Dersim’le ilgili tanıklıklarını içeren bir kitabımız yayınlanacak. ‘Ermeni Tarihi’ adında bir kitabımız var, 1071 yılına kadarki tarihi kapsıyor. Okurlarımız ‘Ya sonrası?’diye soruyor. Bu boşluğu dolduracak, Ermeni tarihini bugüne dek getirecek bir kitabımız da yayına hazırlanacak. ‘Yoldaş Pançuni’nin yazarı Yervant Odyan’ın bir kitabı da programımızda.”
Aras’ın “yaptıkları, yapacaklarının teminatı!” Bizi Gobelyan’la, Hagop Mıntzuri’yle, Krikor Ceyhan’la, Margosyan ustayla, Saroyan’la, Biberyan’la, Zahrad’la, Zaven Biberyan’la, Hamasdeğ ile buluşturan yayınevi, yalnızca anadolu’nun kültürel zenginliğine değil sanata ve hayata da değerli katkılar sunmaya devam edecek; inanıyoruz.
Bir yazar: WILLIAM SAROYAN
19 Şubat’taki Birgün Kitap’ta Yervant Gobelyan üzerine yazmıştım. Gobelyan’ın ve Ermeni edebiyatının diğer ustaları için, “Öyküdeki simgesellik, günlük hayatın sıradan gibi görünen ayrıntılarına derinlikli bakış, yalınlıktaki zarafet… Ne zamandır postmodern zırvalıkla çoraklaştırılan öykü toprağında bilmediğim verimli bir bahçenin haz verici kokusunu duyurdu bana,” demiş, “yalnızca öykü tekniğinde değil, insana bakışta, yaşamı yorumlayışta hatta üslupta güçlü, insancıl ve gerçekçi bir estetik geleneği”nden söz etmiştim.
Daha çok Amerikan edebiyatı içinde değerlendirildiği için William Saroyan’ın üzerinde durmamıştım, fakat bu değerlendirmelerin aynısını Saroyan için de söyleyebilirim.
Aras Yayınları’nın Saroyan editörü Aziz Gökdemir, üstat için şöyle diyor: “Düzyazıda kendine özgü bir tarz yarattı. Akıcı, konuşur gibi, coşku dolu bu tarz kendi adıyla ‘Saroyanesque’ olarak anılır oldu. Kendisinin de söylediği gibi, Saroyan, öykülerinde tek bir şeyi anlatır: insanı. Yazarken içten ve yalındır. Onun eserlerinde süslü tabirler, söz oyunları aramak boşunadır. Öykünün bütünü ve konu esastır.” Saroyan’ın eserlerinde savaş, yoksulluk, yabancılık, yurtsuzluk, sürgün izleklerinin de öne çıktığını söyleyebiliriz.
Bitlis’ten Amerika’ya göç etmiş Ermeni bir ailenin, 31 Ağustos 1908’de Kaliforniya eyaletinin Fresno kasabasında doğan çocuğu olan Saroyan, ilk öyküsünün yayınlandığı 1933’ten ölümüne (1981) dek; öykü, oyun ve roman türlerinde altmışı aşkın kitap yazdı. Aras Yayıncılık’ın Türkçeye kazandırdığı kitapları şunlar: Ödlekler Cesurdur (öykü), İnsanlık Komedisi (roman), Yetmiş Bin Süryani (öykü), Yüreğim Dağlardadır-Yaşamak Vakti (oyun) ve Paris-Fresno Güncesi 1967-1968/Ölüm Dirim ve Aya Kaçış (günce).
Aras, ustanın doğumunun 100. Yıl dönümüne adanmış bir derleme kitap da yayınladı: “Amerika’dan Bitlis’e William Sarayan”. Kitapta Ara Güler, Aziz Gökdemir, Bedros Zobyan, Dickran Kouymjian, Fikret Otyam, Garig Basmadjian ve Stephen D. Calonne’ un yazıları yer alıyor.
